مطالعه آزمایشگاهی پیشروی زبانة رسوبی در مخزن

در مطالعة حاضر با استفاده از یک کانال با بازشدگی در پلان و پروفیل طولی، پدیدة رسوب‌گذاری دلتایی4 در مخازن سدها5 مطالعه شده است. رسوب‌گذاری در شرایط بار کف6 و یا تشکیل دلتا در مخزن، تابع پارامترهای متعددی مانند: شکل هندسی مخزن7، شیب کف8، ویژگی‌های هیدرولوژیکی منطقه، شرایط هیدرولیکی جریان ورودی، نوع و میزان بار رسوبی ورودی به مخزن و . . . است. در این پژوهش تعدادی از پارامترهای موثر در مسئله، شامل دبی آب9، عمق آب مخزن10، دبی رسوب11 و خواص فیزیکی ـ هندسی12 ذرات رسوبی مطالعه شده اند. به ازای تغییر در هر یک از‌ این پارامترها، تغییرات زمانی بالا آمدگی بستر مخزن و همچنین میزان جا به جایی زبانة رسوبی به صورت داده‌های عددی و تصویری ثبت شده است. مشاهده‌ها حاکی از آن است که میزان تغییرات سرعت حرکت دلتای رسوبی در امتداد طولی مخزن نسبت به عمق آب دریاچه حساس‌تر از سایر پارامتر‌های مورد مطالعه بوده است. برای نمایش قانون حاکم بر میزان جا به جایی دلتا در راستای طولی مخزن، با استفاده از آنالیز ابعادی13، پارامترهای ترکیبی متناسب با فیزیک مسئله استخراج شده و با کمک اعداد بی بُعد14 حاصل و همچنین خروجی‌های آزمایشگاهی، با معرفی یک عدد بی‌بُعد جدید، نمودارهای مشخصة پیشروی دلتا ترسیم شده‌اند.